Zitting van 25 februari 2022
OPENBARE ZITTING
1 Algemeen - Storm 18 februari 2022 t.e.m. 21 februari 2022 - Eunice en Franklin
Beschrijving
Juridische gronden
● Wet van 15 mei 2007 betreffende de civiele veiligheid.
● Retributiereglement van Brandweer Zone Rand zoals goedgekeurd door de zoneraad op 18 december 2020, in voege vanaf 1 januari 2021.
Aanleiding
Van 18 februari 2022 tot en met 21 februari 2022 werd het land geteisterd door storm Eunice en storm Franklin. Brandweer Zone Rand heeft 2.097 oproepen ontvangen. Overeenkomstig het retributiereglement dient een groot deel van de interventies te worden gefactureerd.
Argumentatie
Overzicht interventies
Van 18 februari tot en met 21 februari waren er 2.097 oproepen.
Op 18 februari 2022 zetten 496 manschappen, waarvan 90% vrijwilligers ten volle in om het aantal oproepen af te handelen.
Administratieve impact
Overeenkomstig het retributiereglement worden onder meer technische beveiligingswerkzaamheden en dringende dakafdekking gefactureerd. Een groot deel van de interventies ingevolge voormelde stormschade dient te worden gefactureerd, tenzij deze zijn vrijgesteld.
Vragen inzake retributie
Artikel 1, lid 1 van het retributiereglement bepaalt dat voor de dienstjaren 2020-2025 de volgende retributies verschuldigd zijn:
“1. Een retributie tot recuperatie van de kosten van interventies conform de bepalingen van
artikel 178 en 179 van de wet van 15 mei 2007 betreffende de civiele veiligheid en het K.B.
van 25 april 2007 tot vaststelling van de opdrachten van de hulpdiensten die kunnen
verhaald worden en diegene die gratis zijn:
○ in geval van vervuiling
○ in geval van andere interventies dan degene die zijn opgesomd in artikel 2 van het K.B. van 25 april 2007 tot vaststelling van de opdrachten van de hulpdiensten die kunnen verhaald worden en diegene die gratis zijn.
2. een retributie tot recuperatie van de kosten op alle uitgevoerde brandpreventie opdrachten
waarvoor de wet of het reglement de kosteloosheid niet oplegt."
Artikel 2 van het KB van 25 april 2007 tot vaststelling van de opdrachten van de hulpdiensten die kunnen verhaald worden en diegene die gratis zijn, luidt:
“De volgende opdrachten worden gratis uitgevoerd door de hulpdiensten:
1° de interventies betreffende de bestrijding van brand en ontploffing;
2° de technische hulpverleningswerkzaamheden, op voorwaarde dat het gaat om een noodoproep om mensen te beschermen of te redden;
3° bestrijding van de rampspoedige gebeurtenissen en de catastrofen, uitgezonderd de afdekking met een zeil van een gebouw niet bedoeld in 2°;
4° de coördinatie van de hulpverleningsoperaties;
5° de internationale opdrachten van civiele bescherming, uitgezonderd de opdrachten inzake de bestrijding tegen vervuiling;
6° de drinkwaterbevoorrading rechtstreeks aan de burger, in geval van een vrij ernstig watertekort of van een watertekort dat een omvangrijk gebied treft;
7° de waarschuwing aan de bevolking;
8° de interventie naar aanleiding van een loos alarm.
Het verslag aan de Koning bij voormeld KB stelt bij voormeld artikel het volgende:
“Artikel 2. Dit artikel somt de opdrachten van de hulpdiensten op die altijd gratis moeten zijn.
De interventies betreffende de bestrijding van brand en ontploffing zijn altijd gratis.
Een interventie naar aanleiding van een noodoproep teneinde een persoon te redden of te beschermen, is gratis. Voor het redden van een dier zijn de gemeenten en de Staat vrij om de interventie al dan niet te verhalen.
Bij wijze van voorbeeld: bij de instorting van een varkensstal kan de gemeente of de Staat beslissen of de kosten voor het redden van de varkens al dan niet verhaald zullen worden. Hetzelfde geldt voor het redden van een kat die vastzit in een boom.
Een interventie naar aanleiding van bijvoorbeeld een loos bomalarm of gasalarm is gratis, omdat het gaat over een technische hulpverleningsopdracht met een risico voor personen. Het is immers niet wenselijk dat men aarzelt om de hulpdiensten te verwittigen wegens de kosten dat dat met zich zou kunnen meebrengen. Een loos alarm is bijgevolg altijd gratis.
De interventies inzake de bestrijding van de rampspoedige gebeurtenissen en de catastrofen zijn gratis. De interventies inzake de bestrijding van de schadegevallen kunnen daarentegen verhaald worden.
Zo kan de gemeente of de Staat, bij een interventie met pompwerkzaamheden in een kelder naar aanleiding van een slecht onderhoud van de waterleiding of de boiler of bij instorting van een schouw ten gevolge van een slecht onderhoud, beslissen om de kosten al dan niet te verhalen ten laste van de begunstigde.
De drinkwaterbevoorrading rechtstreeks aan de burger is gratis in geval van een vrij ernstig watertekort of van een watertekort dat een omvangrijk gebied treft. Daarmee doelt men op een aanhoudende droogte of een tekort naar aanleiding van een breuk in een belangrijke leiding. Het vullen van een watertoren kan op de begunstigde verhaald worden, in dit geval op de watermaatschappij. Het verstrekken van water aan een bewoner die niet op de waterleiding aangesloten is, kan ook verhaald worden.”
De termen ‘rampspoedige gebeurtenissen’ en ‘catastrofen’, zoals opgenomen in artikel 2, 3° van het KB van 25 april 2007, worden hierin niet gedefinieerd. In voormalig artikel 1 van het Koninklijk Besluit van 23 juni 1971 houdende organisatie van de opdrachten van de civiele bescherming en coördinatie van de operaties bij rampspoedige gebeurtenissen, catastrofen en schadegevallen worden de termen wel gedefinieerd. Voormeld artikel luidde:
“a) rampspoedige gebeurtenissen : o.m. een cycloon, een orkaan, een vloedgolf, een aardbeving alsmede een vrije zware overstroming of een vrij ernstig watertekort, welke een omvangrijk gebied treffen;
b) catastrofen : o.m. een spoorwegongeval, het neerstorten van een luchtvaartuig, een dijkbreuk, alsmede een toevallige vrij ernstige besmetting of bezoedeling, welke een omvangrijk gebied treffen, en in ’t algemeen alle ongevallen die het verlies van veel mensenlevens of aanzienlijke materiële schade veroorzaken of kunnen veroorzaken;
c) schadegevallen : o.m. een brand, een ontploffing, een instorting, een grondverzakking of
-verschuiving, een breuk in een leiding of in een reservoir, alsmede een verkeersongeval dat het inzetten van speciale middelen noodzakelijk maakt.”
Hoewel voormeld KB van 23 juni 1971 is opgeheven en de wetgever prima facie heeft nagelaten elders de termen te definiëren, kan alsnog worden teruggegrepen naar voormelde definities.
Conclusie
Rampspoedige gebeurtenissen en catastrofen worden vrijgesteld van een retributie conform artikel 2 van het KB van 25 april 2007. Hoewel er geen definitie is opgenomen in het betreffende KB, kan wel worden gekeken naar eerder gehanteerde definities zoals beschreven in voormalig KB van 23 juni 1971. Het KB van 25 april 2007 lijkt immers te zijn opgemaakt in de geest van het KB van 23 juni 1971.
Een storm lijkt dan ook niet te moeten worden beschouwd als een rampspoedige gebeurtenis of catastrofe. Niettegenstaande komt het aan de zoneraad toe om te oordelen of een storm dan wel de betreffende storm dient te worden vrijgesteld.
Beraadslaging
De voorzitter bedankt het beroepskader en de vrijwilligers voor hun inzet tijdens de storm. Hij stelt onder de indruk te zijn van de motivatie van iedereen, waarbij het hart van de vrijwilliger en de beroeps blijft kloppen. Niettegenstaande stelt hij dat het zonecollege een voorstel inzake retributie heeft geformuleerd en dit wenst voor te leggen.
De zonecommandant sluit zich aan bij de voorzitter en geeft verdere toelichting over het aantal oproepen en de werkwijze (bemanning seinkamer, ingezette manschappen, aankoop maaltijden, enz.) die binnen zone Rand werd toegepast.
De zonecommandant uit haar trots op het vlak van de inzet van vrijwilligers samen met de beroepskrachten die zij aan zij interventies hebben afgehandeld. Hoewel op een bepaald moment moest worden teruggeschakeld naar het aantal manschappen op de baan. De zonecommandant geeft aan dat tijdens dergelijke interventies de concentratie hoog moet zijn en dat dit tot gevolg had dat sommigen naar huis moesten worden gestuurd. Hoewel dit indruist tegen het brandweerhart. Het is belangrijk dat voldoende wordt gerust. De manschappen hebben veilig gewerkt, met uitzondering van twee kleinere arbeidsongevallen, zijnde één met een kettingzaag met drie hechtingen tot gevolg en één iemand die een tak in het oog heeft gekregen. Er werden dan ook 2.100 interventies veilig uitgevoerd.
Tot slot bedankt de zonecommandant de burgemeesters voor de inzet en de samenwerking op het terrein met groendiensten, technische diensten, voor het materieel dat ter beschikking werd gesteld, enz. De zonecommandant uit haar dank. Vervolgens wijst zij op de wijze waarop de burgemeesters op de hoogte werden gebracht, met name via Whatsapp. Zij geeft aan dat indien dit op een andere manier zou moeten verlopen, dit kan worden besproken. De zonecommandant besluit dat de communicatiedoorstroming goed is gelukt.
Vervolgens gaat de voorzitter verder in op het bestuurlijke aspect inzake de retributie, waarbij een aantal wetten en koninklijke besluiten van toepassing zijn. Zo wordt gesproken van 'rampspoed', wat echter niet meer correct is gedefinieerd. Andere zaken zoals dakbedekking zijn wel betalend. Het zonecollege heeft gepoogd tot een voorstel te komen voor deze ramp.
Voor deze situatie wordt niet met de definitie rampspoed gewerkt maar dat wordt gekeken naar de alarmcode [van het KMI]. Vanaf dat de code oranje wordt afgeroepen, is het mee de verantwoordelijkheid van de zone en het stopt twee etmalen na de afkondiging van de alarm. Twee etmalen worden gehanteerd omdat zelfs na een code oranje, zijnde code geel, nog steeds gevolgschade van de storm kan optreden (bijvoorbeeld een boom, die reeds heeft afgezien, kan ook bij code geel de boom nog definitief vellen). Dit leidt tot een minderopbrengst, maar de brandweer is een dienstverlening waar je aanspraak op kan maken als je ze bij noodwendigheden nodig hebt. Dit is in het verleden reeds bevestigd door burgemeesters. Indien de interventies door de zone worden gedragen dan leidt dit tot een minderopbrengst van 180.000 tot 270.000 euro en zelfs tot een kost van de zone. Kortom, volgens het huidige retributiereglement moet een retributie worden betaald, maar gelet op de noodwendigheid, stelt het zonecollege voor om vanaf code oranje tot de beëindiging ervan, meer twee etmalen, de oproepen inzake stormschade vrij te stellen van retributie. Uitgezonderd de dakbedekking.
Naderhand wordt dit ook vergeleken met naburige hulpverleningszones om te bekijken of dit in een algemeen kader moet worden voorgeschreven.
Burgemeester Dirk Van Mechelen gaat in op de vraag of al dan niet moet worden gefactureerd. De burgemeester geeft aan, hoewel hij niet weet of de storm weerkundig als ramp wordt beschouwd, dat er alleszins geen twijfel over bestaat dat de betreffende stormen als rampspoedig dienen te worden beschouwd. Hij pleit dan ook voor een vrijstelling van retributie. Ten slotte geeft burgemeester Dirk Van Mechelen de voorzitter aan om hierover wetgevend initiatief te nemen en duidelijkheid te scheppen over het begrip 'rampspoedig'.
De voorzitter informeert naar het standpunt van de leden van de zoneraad, doch blijven negatieve reacties op het voorstel achterwege.
De zonecommandant gaat in op de praktische kant van het voorstel van het zonecollege en geeft aan dat contact wordt opgenomen met het KMI. Dit betekent dat met de juiste tijdstippen wordt bepaald wat wel of niet moet worden gefactureerd, tot op het uur juist bepaald.
De zonecommandant uit haar bezorgdheid over het engagement om het verhoogde gedeelte van de federale dotatie naar de gemeenten te laten terugvloeien. Hoewel ze benadrukt dit engagement te willen behouden, wil de zonecommandant de komende jaren bekijken bij de stormen en een systematische vrijstelling bij een stormweer, wat de impact is op de meerjarenplanning. Zeker indien, zoals het KMI aangeeft, er een toename van het aantal stormen gaat zijn.
Burgemeester Dirk Van Mechelen repliceert om in het kader van de brand in de Kalmthoutse heide voorstander te zijn van een reservefonds om een provisie te voorzien in de begroting om dit soort schokken op te vangen. Hij verwijst hiervoor naar de storm van 1991. Hij stelt voor hiervoor een provisie van zo'n 250.000 euro aan te leggen. Dat hoeft niet op één jaar te worden opgebouwd, maar dan kunnen dergelijke schokken [voor de zone] worden opgevangen.
De voorzitter vindt dit een billijk voorstel en wenst dit opnieuw te agenderen op het zonecollege.
De voorzitter bedankt de andere burgemeesters om akkoord te gaan met het voorstel.
Financiële implicatie
Financiële informatie
Financiële impact indien de interventies inzake de stormschade worden vrijgesteld van retributie.
Advies financiële dienst
Niet van toepassing.
Motivering
Niet van toepassing.
Besluit
Artikel 1
De zoneraad neemt kennis van het aantal interventies ingevolge de stormen van 18 februari 2022 (Eunice) tot en met 21 februari 2022 (Franklin).
Artikel 2
De zoneraad gaat akkoord met het voorstel van het zonecollege van 25 februari, met name: de interventies ingevolge stormschade ten gevolge van de storm omschreven in artikel 1 worden vrijgesteld van retributie en onder de volgende voorwaarden:
Interventies zijn vrijgesteld in zoverre de oproepen bij de brandweer zijn gemeld vanaf:
- de afkondiging van alarmcode oranje door het KMI;
- het einde van alarmcode oranje door het KMI te verlengen met twee etmalen (= 48 uren vanaf het moment dat alarmcode oranje is beëindigd).
Artikel 3
De zoneraad agendeert het voorstel van burgemeester Dirk Van Mechelen om een reservefonds van 250.000 euro te voorzien in de begroting.